መም ኣማረ ወልደስላሴ
መምርሒታት ምክዋን
ምዕራፍ ሰለስተ
ስነ-መጐታውያን መርትዖታት
ሀ. ኣመላኻቲ ኣገባብ ኣቶ ትካቦ ኣረስዕ
ብ15 ጥሪ 1985 ዓም፡ ብሓጺሩን ብዝኸበደ መገዲን ደኣ ኣካዊኖሞ እምበር፡ ኣቶ ትካቦ ኣረስዕ፡ ናይ ትግርኛ ፕሮጀክት ኣብ እተባህለ ዕዮ፡ ኣሰራርዓ ቃላትን ኣሰዃዅዓ ፊደላትን ትግርኛ ኣብ ትሕቲ ዝብል ኣርእስቲ ኣብ ገጽ 9 ነዚ ዝስዕብ ትሕዝቶ ኣቕሪቦም ኣለዉ።‘ደሃይ ሳድስ ዘለዋ ፊደል፡ ቀቅድሚ ‘የ’ እንተደኣ ዀይና፡ ‘ኢ’(ሳልስ) ናብ ‘እ’ (ሳድስ) ትልወጥ ንኣብነት፡ ኣዘንትዩ፡ ማሕለፍያ ወዘተ. ከም ኢኻ፡ ኢኺ፡ ኢኹም፡ ኢና፡ ዝብላ ቃላት ግና እታ ብድሕሪ ኢ እትስዕብ ፊደል የ ስለዘይኰነት፡ ናብ ሳድስ ኣይትልወጥን’ያ፡’
መብርሂ፡
ነባቢ ነዘን ዝስዕባ እናራብሐ ንልክዕነት ኣገባብ ኣቶ ትካቦ ኣረስዕ የረጋግጽ! ኣንፈት ምእንቲ ክርከብ ድማ ምስማይን ምስማርን ረባሕታ ተኻዊኑለን ኣሎ።
-ምስማይ፡ -ምዝላይ፡ ምዝራይ ምስናይ… ምስማር፡ ምዝላል፡ ምዝራእ፡ ምስናፍ፡…
ምስማይ ምስማር
ኣነ ሰሚረ ንሕና ሰሚርና
ንሰን ሰሚረን ንስኹም ሰሚሚርኩም
ንሱ ሰሚሩ ንስኺ ሰሚርኺ
ንሳ ሰሚራ ንስኻ ሰሚርካ
ንሶም ሰሚሮም ንስኽን ሰሚርክን
ኣነ ሰምየ ንሕና ሰሚና
ንሰን ሰምየን ንስኹም ሰሚኹም
ንሱ ሰምዩ ንስኺ ሰሚኺ
ንሳ ሰምያ ንስኻ ሰሚኻ
ንሶም ሰምዮም ንስኽን ሰሚኽን
፨ መዘከርታ ፦ ቀቅድሚ እንዳ ‘የ’ ሳድስ እምበር ሳልስ ከም ዘየለ ነስተብህል።
እዚ ኣገባብዚ ኣመላኻቲ ዝተባህለሉ ምኽንያት፡ ረባሕታ ግሲ ‘ምዃን’ እንዳ ‘የ’ ኣብ ዘለዉሉ፡ ኢየ ኢዩ ኢያ ኢዮም ዘይኰነ፡ እየ እዩ እያ እዮም እናተባህለ ክራባሕ ከም ዘለዎ ስለ ዘመልክት እዩ። ኣብቶም እንዳ ‘የ’ ዘይርከቡሉ ስፍራ ግን ዘካትዕ ዛዕባ ከም ዘየለ ደጊምና ነስተብህል።
ኣብዚ ሰዓትዚ ክንዲ ምምልካት፡ ብቐጥታ ፍታሕ ዝህብ ኣገባብ ምንዳይ ኣገዳሲ ኰይኑ ይርከብ’ዩ። ኣብ ትግርኛ፡ ረባሕታ ‘ምዃን’ እንዳ ‘የ’ ኣብ ዘለዉዎ፡ እየ፡ እየን፡ እዩ፡ እያ፡ እዮም ተባሂሉ ከም ዝራባሕ ብዘየማትእ መገዲ ዘርእያ ዛጊት ክልተ ኣርእስቲ ግሲታት ተዳህሲሰን ኣለዋ።
ንሳተን ድማ፡ ‘ምርኣይ’ን ‘ምምስኣይን’የን። እዘን ኣርእስቲ ግስታት እንክራብሓ፡ እቲ ኣብ መወዳእታ ዝርከብ ብ‘ኣይ’ ዝፍለጥ ኣካለን እናተለዋወየ ነቲ ዝድለ ውጽኢት ከም ጽአልና ከም ዝኽእል ኣቐዲሙ ክግመት ይከኣል እዩ።
ውጽኢቱ እንሀ፡
ለ. ቀጥተኛ ኣገባብ
ረባሕታ ‘ምርኣይ’
ዛዛሚ ፍታሕ
ክንዲ ስም ምርኣይ
ኣነ ርእየ
ንሰን ርእየን
ንሱ ርእዩ
ንሳ ርእያ
ንሶም ርእዮም
ንሕና ርኢና…
ክንዲ ስም ምምስኣይ
ኣነ መስእየ
ንሰን መስእየን
ንሱ መስእዩ
ንሳ መስእያ
ንሶም መስእዮም
ንሕና መስኢና…
